gASP

Y

PAUL VAN OSTAÏEN

DIERGAARDE

VOOR KINDEREN VAN NU

1932

DE SKKEL » KRUISHOFSTRAAT 223, ANTWEPREN

 

 

 

D US JD NS CAT

FN D È Praz ee a
LS Ru ONE +

 

 

 

 

+

RUN

 

 

 

 

DIERGAARDE

VOOR KINDEREN VAN NU

 

 

 

     
   

PAUL VAN OSTAIEN

DIERGAARDE

VOOR KINDEREN VAN NU

 

 

1932

“ DE SIKKEL ,, KRUISHOFSTRAAT 223, ANTWEPREN

 

al
A
2
ne
ne
©
m2
al
=

D
2
Z
<<
>
Z
Fa
C2
tn
Q
£
LA
2
Q
©
>

 

 

  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    
  

DE’EZEE

Toen de ezel véor de poorten van Jeruzalem was
gekomen, het rumoer hoorde van binnen de stad en
door het sleutelgat van de poort zag dat het er in de
stad blij en feestelik toeging, bleef hij staan en
schudde de kop. Met de hoef maakte hij ras in het
zand een ezels-kaballa figuur om het boze lot te
bezweren. Jezus moest hem achter het oor kittelen en
zeggen : Toe, Boudewijn jongen, toe! Doch in de
stad geraakte Boudewijn er dan toch volledig de
kluts bij kwijt.

In de straten van Jeruzalem was er geen plek van
een voorschoot groot die niet dik onder bloemen lag
bedolven. Toen achter Jezus en zijn paard de stads-
poort weer dicht was gevallen en Boudewijn voor
deze eindeloze weg van bloemen stond, kwam hij er
niet meer toe zijn denken een ogenblik te kunnen
volgen ; op een ik-en-gij versukkelde de ezel, terwil
hij staan bleef, in een dwaas getob. Hij draaide de
kop naar Jezus, keek Hem uit de diepte van zijn
getob in de ogen, en scheen te vragen: Weet Gi
waarom ze zoveel bloemen strooien op mijn weg ?
Müijn grootste verlangen is steeds geweest het gras
te hebben zoals het is in de weide, met af en toe de
verrassing van frisse kruiden en bloemen op mijn
weg ? Is het om mij te verzoeken en om mij hoovaar-
dig te maken ?

Nadat Jezus herhaaldelik had gefleemd, stapte
Boudewijn op. Daarvan was hïij echter overtuigd dat
de boze geest er mee gemoeid was, wanneer mensen

Ÿ

 

frisse bloemen strooien op zijn weg in plaats van
hem het lauwe gras van de weide voor te zetten.
« Daar zit iets achter », dacht Boudewijn.

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    
  

DE EÉEUW

Van deze diersoort bestaat een groot aantal varié-
teiten. Om er slechts enkele te noemen, zijn er: de
vlaamse leeuw, de nederlandse leeuw, de belgiese
leeuw, de dubbel-leeuw van «Lôwenbraü » en de
leeuw «the happy lion » van het krachtvoedsel van
die naam.

Al deze leeuwen zijn huisdieren.

Men zegt dat zij eertijds de rol van waak- en
speurhonden hebben gehouden. Daarvan echter is
niets meer te merken. Door seculair samenleven met
de mens vergat de leeuw van langs om meer gene
pragmatiese funktie, om, ten andere zoals sommige
variëteiten van de hond, een zuiver dekoratieve rol
te houden. Dit geldt voor de belgiese en vooral voor
de nederlandse leeuw.

Van de vlaamse leeuw bestaat een dierenepos.
Graaf of volksmenner — hierin varièren de kopieën
— zou hij de begeesterende leider geweest zijn van
een volk dat niet gemakkelik zich iets liet gezegd zijn
en dat bij het eerste sein zich schaarde achter de
Leeuw. Wat verder achter dit epos steekt verbleekte
de tijd.

Tans is de vlaamse leeuw echter een dier dat van-
wege zijn fraaie kunststukjes op de fiets wereldbe-
roemd is geworden en derhalve vanuit New-York,
Chicago, Berlijn en Parijs, steden waar zulke kunst-
stukjes erg worden gesmaakt, steeds opnieuw wordt
opgeëist. De vlaamse leeuw heeft zelfs de baanrit
Bordeaux-Parijs herhaaldelik gewonnen, wat des te

11

 

   

fraaier is wanneer men bedenkt dat, hierin, zijn tegen-
strevers mensen waren.

Het gebeurt dat amerikaanse kunstverzamelaars,
in onkennis om dit verschil, schilderijen kopen waarop
de leeuw-wielrijder staat afgebeeld, dan wanneer zij
in de mening verkeren zich een voorstelling van de
leeuw-graaf te hebben aangeschaft. Jonge boeren en
arbeiders wel integendeel, tuk op de prestaties van
de leeuw-wielrijder, lezen het epos « de Leeuw van
Vlaanderen » hetwelk echter op de leeuw-graaf
terugslaat. Zo hartstochtelik houden deze jonge boe-
ren en arbeiders van de rennende leeuw dat zij, hem
tot hulde, een liedje zingen, waarbij voortdurend her-
haald wordt :

«Zi zullen hem niet temmen de fiere vlaamse
Leeuw ».

Hiermee willen zij zeggen dat niemand bij machte
is de vlaamse leeuw in een rennen in te lopen.

Zoals het adjectief het aanduidt, is de nederlandse
leeuw de nederlandse variëéteit van de leeuw.

Hij is een huisdier, zoals zijn vlaamse broer en als
deze heeft hij uitsluitelik tot funktie het uitvoeren
van kunststukjes. Deze kunststukjes van de neder-
landse leeuw hebben echter niet het sport- of circus-
karakter van gene, uitgevoerd door de vlaamse. De
nederlandse leeuw is hierin gemoedeliker. Niet een-
maal zou hij een koers van vijfhonderd kilometer per
fiets kunnen presteren, laat staan als overwinnaar
beslissen. Wel integendeel beheerst de nederlandse
leeuw slechts éen enkel kunststukje, doch hierin dan
is hij ook ongeëvenaard sterk.

112

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  
  

    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
   
  

Dit kunststukje bestaat daarin dat de nederlandse
leeuw zich op zijn achterpoten overeind zet en dat
hij, aldus overeind, zich in evenwicht houdt met een
korte degen in de rechterklauw. (Deze degen is een
houten, tot het voorkomen van ongelukken, doch om
de werkelikheid het dichtst mogelik nabij te komen
is hij met tinpapier bekleed.) Voert de nederlandse
leeuw dit kunststukje uit dan spert hij de muil zeer
wijd open om, zodoende, zich een wreed en heroïes
aspekt te geven: een ensemble dat buitengewoon
amusant is en waaraan de kinderen hun pret hebben.

Bi grote gelegenheden, zo b.v. het Klaasfeest of
de ontvangst van de Lord-mayor van London, moet
de nederlandse leeuw zijn kunststukje uitvoeren, ge-
plaatst voor een blauwfluweelen gordijn ; de terug-
geplooide einden van deze gordijn worden door twee
jonge en kleine nederlandse leeuwtjes gehouden. De-
wijl de nederlandse leeuw, goed in evenwicht op zijn
achterpoten, het degentje zo flink in zijn klauw weet
te houden, noemt men dit kunststukje « Je maintien-
drai » : namelik de houten degen met het tinnen kleed.

Van de belgiese leeuw is niet veel te zeggen. Hi is
een dier dat, jong nog, reeds totaal verbruikt is. Indien
niet de Quakers daarvoor hadden gezorgd hem een
amerikaanse bewaker toe te voegen, die daarmee
gelast is, ‘s morgens en ‘s namiddags, de belgiese
leeuw een bord Quaker Oats in te lepelen, de belgiese
leeuw zou gewis van honger omkomen.

De Quakers zouden wel graag de bewaker terug-
roepen, doch zij wagen het voorlopig niet.

13

   

De leeuwen van de varieteit « Lôwenbraü » leven
steeds paarwijze. Het zijn sierlike dieren die in West-
en vooral in Midden-Europa leven ; om hun sierlik-
heid worden zij daartoe gebruikt het uitzicht der
steden te verfraaien. In een kooi waarvan de achter-
grond en de wanden zwart zijn, vanwege de diepte
die daarop de fauve huid van de leeuwen krijgt,
worden zij aan de gevels van gasthoven en grotere
biergelegenheden aangebracht. Een reklame die, zeer
opvallend, de aandacht van alle reizigers steeds op-
nieuw boeit.

Men zegt ook dat er nog een wilde varieteit van
de leeuw zou bestaan. Een zekere heer Tartarin uit
Tarascon zou, nu ongeveer vijftig jaar geleden, zulk
een exemplaar hebben gevangen. Uit de beschrijving
van deze gebeurtenis die wij een frans geschied-
schrijver, met name Alphonse Daudet, verschuldigd
zijn, hebben de zoëlogen — of zooals men pleegt te
zeggen : de dierkundigen — afgeleid dat het door
de heer Tartarin meegebrachte dier een europese
huisleeuw was, door een toeval in Noord-Afrika
verdwaald. Hoe tropereizigers ook zochten, nooit
konden zij de hand leggen op een tweede exemplaar
van deze zogezeide wilde varieteit.

Wel woont ergens in Duitsland een mijnheer die
waarachtig « wilde leeuwen » kweekt met het doel
deze dieren kunststukjes bij te brengen : zodoende
zou hij de eer oogsten « wilde leeuwen » te hebben
getemd. Het spreekt vanzelf : dit is slechts een flauwe
jaarmarktgrap.

14

   
 
 
 
 
 
  
  
  
 
 
 
 
 
 
 
    
 
 
 
 
 
 
  
 
    

DEYKIE VIT

De kievit is een vogel die dure eieren legt. In
valutazwakke landen legt de kievit niet meer.

 

  

DE BI]

Omdat Hij de heren van de heretheorie een dienst
wilde bewijzen schiep God de bij en wat daabij:
de bijestaat. Toen Hij met deze schepping klaar was,
stuurde de Vader een invitatie naar Houston Stewart
Chamberlain en éen naar Charles Maurras. « Er is
voor jullie wat te leren ». Maurras kwam en ook
Houston Stewart kwam. Beiden hadden woorden van
hoge lof voor deze uitmuntende schepping en zij
zeiden tot de Heer : « Zie zo, zo moet het zijn ». Ook
verzekerden zij Hem dat zij in ruime mate van dit
voorbeeld gebruik zouden maken. Dan lachten zij,
want zij veronderstelden dat deze verzekering Hem
aangenaam zou verrassen. Op de terugreis zei Houston
Stewart tot Charles, zijn kameraad, dat het werkelik
niet z6 slecht was. « Neen », antwoordde Maurras,
« spits ik atheïst ben. »

Er wordt over de bijen veel gepraat en geschreven.
Het is niet al goud wat glinstert.

(P. S. Men vraagt mij hoe het komt dat de Heer
ook niet Nothomb inviteerde om naar de bijestaat te
komen kijken. Een vergeten kan het bezwaarlik
geweest zijn.)

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
    

  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  
    

DE ZONDAGRUITER

Toen alles op aarde volmaakt was en zo geordend
dat het asfalt van de lanen overal eender glimde en
dat de schaduw 20 ver lag alsof hij niet bestond en
dat de papiertjes en cigareneindjes van de openbare
weg waren weggenomen en in de daartoe speciaal
opgestelde papierkorven waren gedeponeerd ; toen
de zon tot op het peil van een milde warmte was
geregulariseerd en de watersproeiers volledig hun
taak beheersten, zodat zij zeer gelijkelik over de
lanen het verfrissende water uitwaaierden, toen schiep
de Vader als sieraad in dit fijne kabinet : de zondag-
ruiter. Omdat het zijn wens was de Zondagruiter tot
een opperst juweel te volmaken gaf Hij hem als voet-
stuk het tamme paard. De Zondagruiter en het tam-
me paard zijn een gesloten tweevoudigheid en getui-
gen voor een beschaving die de samenhang met het
ras-barbaarse geheel heeft vergeten. De Zondag-
ruiter en het tamme paard staan aan de antipode van
de Kentaur en zijn daarvan de voor onze beschaving
geknipte, fraaie ontdubbeling. Zodanig is de Zondag-
ruiter met het tamme paard volgroeid dat hij zich zeer
onbehagelik voelt op het niet-tamme paard. Het niet-
tamme paard hoort niet thuis in de volmaakte wereld
van de Zondag waarvan de Zondagruiter het sieraad
is. De zevende dag rustte de Heer opdat de mensen
zijn voorbeeld zouden volgen en dat de straten zou-
den leeg zijn van de vele voertuigen : om de Zondag-
ruiter en het tamme paard niet te storen. Nu gaat
gemoedelik het tamme paard zijn gang en door het

2 ti

 

tamme paard wordt het sieraad van de Zondag door
de stad gedragen.
Wij hebben de Kentaur vervangen door de Zon-

dagruiter.

 

   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
    

DE KIOSKJUFFROUW

De lelike kioskjuffrouw heeft het meisje in bad-
kostuum van de prentkaart lief. Het meisje in bad-
kostuum van de prentkaart is zeer schoon, meent de
kioskjuffrouw. Daarom geeft zij haar in hare zes-
voudige verschijning een ereplaats achter het schut-
glas van haar kraam. Daarna brengt zij haar toilet
in orde. Zij vergelijkt haar verschijning met die van de
schone vrouw van de prentkaart. Zij begrijpt nu zeer
goed de uitdrukking : het schone geslacht. « Ik ben,
als zij, een vrouw », denkt zij. Dit begrijpen evenwel
maakt haar niet trots. Het is haar of iemand haar, zo
pas, het geheim van haar schoonheïid had ontsluierd.
Daarover is zij tevreden en deze tevredenheid wordt
in een gezellige zelf-overtuiging manifest. Die mor-
gen kwijt de kioskjuffrouw zich zeer waardig van
hare taak. Deze waardigheid wordt nog vergemak-
kelikt door de mening dat alle kopers slechts een
gelegenheid zoeken haar het hof te maken.

Dit is echter niet het geval.

  

DE MAMMOUTH

Enkele maanden geleden verscheen de mammouth
weer en dit wel in Midden-Europa. Deze mammouth
is, wel in tegenstelling met zijn vaâr uit de ijstijd, een
huisdier en, zoals de leeuw, is hij buitengewoon tam
en goedaardig. Hij leeft tans zoals de muurhagedis
tegen muren, namelik tegen huizegevels. Waar de
muurhagedis echter op het land leeft, is het met de
mammouth zo gesteld dat hij nooïit het centrum van de
steden verlaat. De lucht van de grootstad schijnt de
voortplanting van de mammouth zeer te begunstigen.
Zo gebeurt het dat in steden als Düsseldorf, Fran-
fort a. M. en Keulen de mammouth, van wege deze
snelle voortplanting, talrijk voorkomt. Door hunne
merkwaardige afmetingen, verlevendigen de mam-
mouths ten zeerste het uitzicht onzer steden. Zi
houden zich uitsluitend op aan de gevels van snuiste-
rijwinkels. Hieruit leiden de zoülogen af dat de mam-
mouth zich voedt met de damp die uit de snuisterijen
opstijgt. De eigenaars van gene winkels hebben deze
gunstige omstandigheid van het oponthoud der mam-
mouths aan hunne gevels niet laten voorbijgaan,
zonder haar voor reklamedoeleinden « restlos zu ver-
werten » (also spricht der Deutsche). Daar de mam-
mouth steeds onbeweeglik aan de huisgevel blijft,
hebben de eigenaars boven zijn kop een bord aan-
gebracht, waarop te lezen staat « Mammuthschoko-
lade » ; onder zijn poten, leest men op een tweede
bord : « Erstklassiges Nahrungsmittel ».

De mammouth wordt in duitse kinderboeken als
nuttig huisdier met lof vermeld.

20

 
  
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
    

   
 
  
 
  
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     

HET KONIJN

Lang heeft het konijn de lach gezocht. Zo ziels-
graag had het konijn gekend de luide lach. Waarom
het de lach zo graag had gekend, weet ik niet. Zo
iets kan men niet weten. Het konijn heeft de lach niet
gevonden. Maar het was de lach zeer nabij. Dat het
het geheim van de lach zo nabiïj was, weet het konijn
niet. Vlak véér de lach hield de kennis van het konijn
halt. Dààr vond het in plaats van de lach die het
zocht, de verwondering die het niet zocht. Dit nu is
iets wat buiten het begrijpen van het konijn valt :
hoe je in plaats van het gezochte iets anders vindt.
Daarom verwondert het konijn zich zeer om de ver-
wondering. En daar het met deze verwondering geen
blijf weet, toont het konijn zich voortdurend verwon-
derd, gans onbeholpen. Het weet zelf niet hoe ver-
wonderd het is.

Uit zijn verwondering groeide zijn nieuwsgierig-
heid. Doch van huize uit droeg het de vrees mee. Nu
weet het konijn niet goed welke zelf-raad te volgen :
ôf de ras-vrees 6f de nieuwsgierigheid die, in de
wereld van het konijn, alreeds een beschavingsver-
schijnsel is. Alleen waar licht gloeit in de nacht, wordt
de beschaving te sterk en werpt het konijn zich roeke-
loos in zijn ondergang. Het duurt nog wel een tijd
alvoor het konijn zal geleerd hebben in dit geval te
luisteren naar de stem van het ras, de vrees. Dan komt
het konijn tot het nuanceren van zijn nieuwsgierig-
heid.

Dit echter geschiedt nog zo spoedig niet. De
stropers met de lichthbak mogen gerust zijn. Het
konijn leert slecht.

21

 

  

DE BELG

De Belg is een kalkoen die in de waan leeft pauw
te zijn. Zo gebeurt het dat de Belg beproeft zijn
staart tot het halfronde siersel te maken dat hij bij de
pauw heeft opgemerkt. Natuurlik gelukt dit de kal-
koen niet : immers hij heeft geen pauwestaart. Alleen
heeft dit voor gevolg dat de kalkoen zijn staart in
de hoogte houdt, aldus zijn achterzijde ontblotend.
Dit noemt de Belg « pauwestaart maken in de zon ».
Dat de luidjes van het neerhof zozeer daarom lachen,
kan de Belg niet begrijpen, en om het lachen zelf
maakt hij zich heftig boos.

De Belg weet dat hij een nuttig dier is. Inderdaad
het is tot het bewustzijn van deze kalkoen doorge-
drongen dat zijn laatste verschijning op aarde is deze
van fraai bruingebakken gevogelte op de feestdis van
deftige burgers. Dat hij daartoe uitverkoren wordt,
maakt de kalkoen zeer fier. Deze fierheid openbaart
zich duidelik in het misprijzen dat de Belg aan de
dag legt tegenover arenden, reigers, uilen en andere
naar zijn mening onnuttige, d.w.z. oneetbare vogels.

  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   

  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
    

DE DUITSER

De Duitser is een zoogdier dat rond 25 Desember
de nabijheid van een kleine denneboom opzoekt.
Zozeer houdt het van de den dat het, niet meer bij
machte van hem te scheiden, de boom bij de wortel
afbijt en hem dan met de muil, dan weer met de hulp
der voorste poten, naar zijn hol sleept. Wanneer nu
de den verkwijnt, sterft de Duitser ook uit solidaire
melancholie, treurig en om de oorzaak van dit sterven
onwetend. Vindt de Duitser rond 25 Desember niet
de gewenste den, zo is hij daarin niet gelukkiger
dan zijn broeder die wel de boom vond. Inderdaad,
ook in dit geval sterft de Duitser omdat zijn groot
verlangen zich niet kon leggen in de buurt van het
gewaande bevredigd-zijn. De Duitser stoot dan
herhaaldelijk een gerekt-pijnlike kreet uit die, naar
onze fonetiek, ongeveer « zeenzoecht » zou te schrij-
ven zijn.

De Duitser wordt dus nooiïit ouder dan éen jaar.
Daarom noemt men hem het «jonge zoogdier » ;
deze samenstelling is pejoratief bedoeld, namelik zo
dat, naar de daarin besloten mening, de Duitser
steeds te jong blijft, zodat je hem niet éen enkel
verstandig kunststukje kan bijbrengen.

 

  

RENE RE

PTT DR UC TS Ce de

  

DE SIRENEN

Niet lang geleden slaagden matrozen erin de
sirenen, enkele mijlen zuidelik van de Acçoren, te
vangen. De sirenen floten hartverscheurend, maar
de matrozen, woordelik genomen, doof zijnde, bleven
onbeïnvloed. Zij wilden de zeeën van deze gevaar-
like dieren zuiveren en sloten de sirenen op in een
donkere afgesloten hoek van het ruim. In de havens
waar hun schip aanlegde, werden zij, nadat ze van
hun vangst hadden verteld, door het scheepsvolk op
jubel en hoera onthaald en daar de matrozen meenden
dat een gevangen sireen een talisman is, verkochten
zij vlot te Lissabon, te Liverpool, te Rotterdam de
gevangen sirenen ; alleen moesten zij, de dove
matrozen, de sirenen in de donkerste hoek van het
scheepsruim onderbrengen, want de anderen wisten
zich daartoe niet bekwaam. Men weet dat zeekapi-
teins mensen zijn die zich alles tot nut willen maken.
Zo gebeurde het ook met de gevangen sirenen. Men
bracht in de wand van het sirenekot een ronde ope-
ning aan en van deze opening tot verre boven het
dek uit leidde een buis het gefluit der sirenen wiegend
boven de zee, boven de stroom en de stad. Opdat de
sirenen zouden fluiten wanneer het het scheepsvolk
nuttig of aangenaam scheen, had men een dunne lans
gemaakt, waarvan het uiteinde bestond uit drie
scherpe spelden. Deze spelden werden gedoopt in
een papavervocht en langs een kleine opening van
het kot in het lijf der gevangen sirenen gedrongen.
Het papavervocht heeft de eigenschap hem die het

24

À PT RM OP

 
 
  
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  
  

  

in zich opneemt een onbeschrijflik verlangen naar
ruimte en een grondeloze treurnis mede te delen. In
de sirenen maakt het het verleden van de verre zeeën
wakker en van hun vroegere macht op de mensen
naast een uiteindelike treurnis waarin als in een
verdere afmeting ligt alle ruimte en alle machtswaan.
Dan schreeuwt de sireen luid op ; de oneindige trilling
van haar gefluit schiet scherp over het schip heen de
ruimte in, hangend boven de stroom en boven de
stad. De scheepslui en de mensen aan de wal zeggen
midden hun roes : het is twaalf, de sirenen hebben
gefloten, het nieuwe jaar begint.

Doch, trots hun gevangenschap, hebben de sirenen
hun macht niet afgelegd, wel kunnen zij niet meer
de janmaats lokken naar de diepten van de diepe
zeeën, waar hun zang is de vroege dood midden de
wonderlikheid van anemonen en wier, schelpen en
koralen. Maar zij die eenmaal hebben gehoord het
fluiten van de sirenen hoog boven de stad, kunnen
hun verlangen naar deze klacht in hun verder leven
niet meer bedwingen ; ze zitten, als de muis in de val,
in de haven gevangen, waar zij de boten weten en
de sirenen.

Fabriekbezitters van het vlakkeland hebben voor
hun arbeiders sirenen gekocht ; zij houden ze gevan-
gen in de kelders van hunne gebouwen. Wat zij
echter ook beproeven, zij slagen er niet in de sirenen
tot dit klagende geloei te brengen, dat deze dieren,
aan boord van een schip, uitstoten. Men vermoedt
dat de sirenen, daar hun het laatste genot, de reuk
van het zeewater ontbreekt, langzaam verkwijnen.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
    

 

 

(sa
Z
A
ss
e
<
2
<
>
Z
a
=
5
)
"4

 

 

  

WEES VOORZICHTIG

Men zit aan de teetafel. De geachte letterkundige
heeft het zeer druk om zijn standpunt te bepalen. In
zijn bewijsvoering zegt hij « Heinrich Heine » en een
beetje later nogmaals « Heinrich Heine ». Tweemaal,
waarlik dat is voldoende om de aandacht van het
kleine meisje met de zwarte ogen te wekken. Tot dan
had zij wanhopig met haar zakdoek gespeeld. Maar
nu kijkt ze de spreker aan, haar moeder daarna en
roept dan hard en haast smekend : « Mutti, Heinrich
Heine ist das die Jüdin von Toledo » ? De moeder
antwoordt in de toonaard van gedempte gramschap :
« sei doch nicht so albern, Tita. »

 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     

 

  

nes pere de RE r k€
; : "4 ; à wi + TANT 3 EVER” 1
FF Y OC ORRARRO UE TEA “7 Fe £ Si v,
pr ae LR . Ma a. 10-ié Se 6 ÿ

  
 
 
 
   
 

RENE TETE D

WAARACHTIGE VOETBALKAMP

De linksbuiten kreeg de bal te pakken, liep er mee
op en schoot direkt naar het doel. De doelman even-
wel was op zijn plaats. Hij ving het keïharde schot
van de linksbuiten op, maar was niet gelukkig bij het
wegwerken. De linksbinnen kon op zijn beurt de bal
opnemen en er mee tot dicht bij het doel lopen ; dan,
op zijn beurt, schoot hij naar doel. Toen was het dat
het afschuwwekkende gebeurde, zo afgrijselik dat
niemand, aanvankelik, het begreep. Het schot van de
linksbinnen, nog keiharder gegeven dan dat van de
linksbuiten, had de bal tegen het hoofd van de doel-
man gezonden. Zonder dubio, zonder aarzelen, zonder
pijn ook mag men haast denken, gleed het hoofd van
de doelman van de hals en bleef, dicht bij het staande
lichaam, liggen op de witte lijn van het doel. Monden
gingen open en dan weer toe, hartstochtelik : men
merkte : « nog was het doel niet gemaakt. De bal lag
op de lin. » Maar de bal, boven op de hals, had een
paar maal, als een tol, op zijn as gedraaid en was dan
resoluut boven op de romp blijven staan. Van het
gebeurde onbewust, volgde men met spanning de
partij en of de doelman bij machte zou zijn een zo
gekoncentreerde aanval te boven te komen. Alleen de
middenvoor had, hoe snel dit alles ook ging, de ge-
beurtenis bijna op de voet gevolgd. Hij liep op, tot
bij de doelman, daar echter aarzelde hij een ogenblik,
omdat hij niet wist hoe de bal te bereiken. Hij meende
echter van de opwinding gebruik te kunnen maken en
sloeg, met een flinke mep, de bal van de romp van de
doelwacht, het doel binnen.

30

   
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  
     

  

  

« Fout » klonk het uit tienduizend monden. Maar
toen, door deze trilling van de lucht in zijn evenwicht
geschokt, het lichaam van de doelman achterover-
stortte, begreep men de afschuwelike waarheid.

Sportieve kameraadschap wil dat, in zulke omstan-
digheden, de kamp worde geschorst. En dat deed
men. Maar het toepassen van deze maatregel kon niet
beletten dat de middenvoor oorverdovend werd uit-
gejouwd.

Eindelik in de kleedkamer aangekomen, zei de
linksbuiten tot hem, bij wijze van vergoeliking : « dat
uitjouwen is er te veel aan. Maar dat belet niet,
Anton, dat je dat met die « fout » toch werkelik niet
had mogen doen. »

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
    

 

  

GTR TEA

OPTIMISTIESE REEKS

Een dief drong in een huis dat hij vooraf had
gemonsterd en als goed-burgerlik had gekeurd. Hi
doorzocht alle kamers en, in alle kamers, alle laden.
Hij vond niets dat hem enigszins profijtelik had
kunnen zijn. In het nachttafeltje naast het bed van
mijnheer stootte hij op een revolver van vrij verouderd
model.

De lezer denkt nu wellicht: de dief heeft het
moordtuig genomen en, ten einde raad, heeft hij aan
zijn raad een einde gesteld en zich een kogel door het
hoofd gejaagd.

De lezer vergist zich. De dief roerde het wapen niet
aan. Hij schreef op een stukje papier, dat hij nadien
bij de revolver lei: « Gij hebt me niet. Ik ben een
optimist. »

Hiermee is de geschiedenis, voor zover zij de dief
raakt, feitelik ten einde.

Volledigheidshalve moet ik er echter nog bijvoegen
dat, toen de heer van het huis, waar onze dief binnen
gedrongen was, thuis kwam, hij de lade van het
nachttafeltie open vond. Hij nam het briefje, las het
met aandacht en zei tot zijn vrouw : « een geluk voor
die inbreker. Hij zegt dat hij een optimist is. Goed zo,
want dat spul was niet geladen ».

   
 
 
 
  
  
 
 
 
 
 
 
  
  
  
 
  
 
    

    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
     

MENSELIKE ONVOORZICHTIGHEID

lemand die bij zijn voornaam Demosthenes of mis-
schien beter — ik wil het niet juist weten — Themis-
tokles heet, vroeger stuurman van beroep, goed
gebouwd en derwijze energies dat je, bij zijn ver-
schijning, al dadelik denkt: deze man moet wel
«de Terreur van de Pirraeus» heten — op dit
moment echter, om niet te zeggen geretireerd, dan
toch lang reeds stuurman zonder boot, punktuële
klant van een Griekse herberg uit de buurt der Brou-
wersvliet te Antwerpen (het dametje dat u bedient
heet wel is waar Heleen, Heleentje, maar dat garan-
deert niet haar attiese herkomst), deze Helleen (ik
bedoel Themistokles die ook Demosthenes kon zijn,
niet Heleen met de onzekere herkomst) verliet op een
bepaalde maandagmiddernacht de herberg uit de buurt
van de Brouwersvliet, nadat hij vooraf in dezelfde
zin had gehandeld voor wat betreft het ledikant van
Heleen (ik bedoel het dametje met de betwijfelbare
herkomst, niet echter Demosthenes-Themistokles).

Hij ging over de Brouwersvliet, zo op goed geluk
en men mag zeggen zonder veel moed, zoals het be-
grijpelik is voor een Themistokles van de Pirraeus, zo
gans alleen rond middernacht op de Brouwersvliet en
met de souvenir van porto s en patchouli en van de
liefde, « vooral van de liefde » zei hij zelf, zo maar,
wilt ge ‘t, wilt ge ‘t niet, door mekaar. En terwijl hij
zo verzonken was in zijn gedachten, stootte zijn voet
tegen iets dat licht was, want het week.

Maar Demosthenes gaf daar geen acht op, want
hij was weg, in zijn gedachten. Alleen een tweede

3 33

 

   

stoot tegen dat ding diepte hem daaruit op. Daar lag
een hoedeken. Themistokles nam het op en ging er
mee in het licht van een lantaarn staan, want hij
besefte al dadelik, Themistokles, dat men een hoede-
ken niet kan keuren in donkerte. In het lantaarnlicht
zag Demosthenes dat het hoedeken er een fluwelen
was en grijs van kleur. Het was ook een erg klein
hoedeken. En op sommige plaatsen was het fluweel
versleten, op andere plekte het en elders nog draaide
het wonderlike krullen, die niet glad te krijgen waren.
Ik schreef reeds dat het een erg klein hoedeken was.
Vandaar kan de lezer afleiden hoe zeer klein de
randen moeten geweest zijn.

Omdat hij niet goed wist wat met het hoedeken
beginnen, draaide Themistokles het zo nog een tijdje
langs alle zijden. Eindelik, nadat hij ook zijn pet had
gekeurd, besloot hij het hoedeken op te zetten, want
het leek iets beter toch dan zijn pet. Niet zodra had
hij dit gedaan — het hoedeken bleek even te klein,
« maar dat schikt zich >» dacht Demosthenes — of,
wat hoor ik ? het hoedeken begon zowaar te spreken.
Het zei : « ik ben geen hoedeken. Waarachtig ik ben
een vervloekte prins. Indien gij een wens uitspreekt,
zo is hij meteen vervuld. Ik ben het beroemde wens-
hoedeken. Probeer het maar eens. »

En Demosthenes, die ijdel was, zei meteen, zonder
nadenken : «ik wens een nieuw plunje, een nieuw
paar schoenen, nieuwe kousen, een nieuw hemd en
een nieuwe hoed. » En, zijn intuïtie volgend, voegde
hij er de magiese woorden aan toe :

« Hoedeken — hoedje op mijn hoofd
ik heb verlangd, giïj hebt beloofd. »

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
   

   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     

En zie wat gebeurt er. Op een ik-en-gij houdt er
een auto stil vlak vé6r Demosthenes, die ook mis-
schien wel Perikles kan heten. Een hoogst elegante
heer springt er uit en zegt, kort, zoals de detektieven
in films plegen te spreken : « mijnheer, zie, ik ben ele-
gant gekleed. U niet. Om redenen die voor u belang-
loos zijn, is het nodig dat ik uw plunje overneem.
Bevalt u dat ? » — En Themistokles zegt « Ja », ook
kortaf, gefascineerd door de elegantie van de mijnheer
uit de auto.

Het treurige slot van deze geschiedenis hoeft nau-
weliks aangeduid. Themistokles is één ogenblik in
het bezit van het wenshoedeken geweest, amper
genoeg om de dwaaste wens te doen die mogelik was.
Eén ogenblik heeft hij zijn hand gesloten op al zïn
wensen. Dan heeft hij de hand weer geopend. Zo
zonder nadenken, dat eerst later, toen hij weer iets
wensen wou, zijn woorden middenin de zin moesten
versterven en hij hopeloos zijn handen opstak tegen
de hoge hoed die op de plaats stond van het wens-
hoedeken. Toen ontwaakte hij aan de werkelikheid.
Hij zei dan, wel twintig keer achter mekaar : « hoe is
het mogelik ? hoe is het mogelik ?» En veel later
nog, en telkens na een pauze weer opnieuw : « hoe
is het mogelik. »

 

   

KEERZIJDE VAN DE MEDALJE OF
GEVAAR VAN EEN TE NAARSTIGE
ZEDELIKE PROPAGANDA

Meer dan om zijn schilderijen, die nog maar matig
op prijs worden gesteld, is mijn kameraad, de schilder
Lukas Z. om zijn plakkaten, binnen korte tijd, een
beroemdheid geworden. Men mag veilig aannemen
dat hij te Brussel zowel als te Antwerpen deze tak
van het dekoratieve derwijze beheerst dat alles wat
enigzins naam heeft in de wereld van de advertentie
hem de uitvoering van zijn reklame toevertrouwt. Ik
vind dit trouwens billik, niet alleen omdat Lukas Z.
goede plakkaten maakt —— de intrensieke waarde
daarvan wordt overigens door sommigen in twijfel
getrokken — maar wel om een zekere geesteswending
bij mijn kameraad die zo is dat zij hem niet toelaat,
wilde hij het nochtans, een opdracht in een voor de
opdrachtgever verkeerde zin uit te voeren. Laat mij
nog terloops opmerken dat Lukas Z. een kleine man
is met korte, maar brede handen en met, de verhou-
ding tot zijn gestalte zelfs buiten beschouwing gelaten,
alzo grote voeten, dat men van hem, ook niet over-
drachtelik, terecht mag getuigen dat hij iemand is
die op zijn stuk staat.

Van deze gelukkige geesteswending die hem, naar
ik schreef, biezonder voor zijn vak geschikt maakt,
had ik, bij mijn laatste bezoek op zijn atelier en een
daarbij aansluitend bezoek bij zijn kliënt, een, voor
wat mij betreft, slagend bewijs. Het toeval wilde het
zo dat ik Lukas Z. afving toen hij de laatste hand
legde aan een plakkaat voor een vastenavondbal en

36

 
   
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  
    

   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  

dit plakkaat moest, aldus was bij de opdracht bepaald,
zoveel zijn als een voorstelling van dit vastenavond-
bal zelf.

— Begrijpt ge wat ik bedoel ? vroeg Lukas Z. mi
terstond, nadat ik maar pas het ontwerp onder ogen
had. « Ziet ge het ? Begrijpt ge ‘t ? Neen ? Hoor eens
goed : men zegt mij : maak een karnaval. Begrijpt ge :
men zegt mij, mÿ hoort ge, maak een karnaval, maar
een karnaval, maar een karnaval, voegt men er aan
toe, ge weet een waarachtige karnaval, een echte
karnaval. Zie zo. Begrijpt ge: ze willen een echte
karnaval. Ha bah ! een echte karnaval ! Ge begrijpt
toch wat ze bedoelen, niet waar ? Zij willen een echte
karnaval. Goed. Zij willen dat ik mij voor hun kar
zou spannen. Ik zeg alleen dit : een kar geladen met
geilheid en ontucht. Menen zij dat ik mijn kunste-
naarsstift daartoe zal lenen, ja men mag het onver-
bloemd zeggen, verkopen ? Ha, neen, die is goed !
Ha, bah! Zie zo, ik heb gezegd : goed, ik zal een
plakkaat maken met een zaal vol vastenavondzotten.
Gemaskerd, gekostumeerd, kortom al de tronies van
de ontucht. Zij zijn heengegaan, tevreden dat ik aan-
nam. Goed. En ziehier nu wat ik maakte om die heren
te dienen. Ziet ge, begrijpt ge ? Wat is die ruimte ?
Wat ? Is dat een zaal ? Wat zijn die wezens ? Begint
ge te begrijpen ? Ha bah ! en wat doen die wezens
zeg ? Die ruimte dat is geen zaal waar de mensen
zich vermaken, neen, een zwijnestal dat is ze. Ziet ge
nu hier die serpentins en dat konfetti, ja ? Ziet ge
hoe die wezens in die papieredrek rondtrappen en
scharrelen ? Zwijnen zijn het in hun drek, jawel,
zwijnen. Ha bah, dàt heb ik hun gezegd : jullie zijn

37

 

   

allemaal zwijnen. En het merkwaardigste : ik zeg het
hun 20 direkt in het aangezicht, jawel derwijze spuw
ik mijn verachting uit. Nu begrijpt ge allengs wat ik
bedoel. Maar nog, zie deze vent hier, deze kerel, ha
bah ! een faun ? neen, zelfs niet een faun, deze treu-
rige verschijning uit de helleense godeleer, is hij, maar
wel een stinkende bok, die de geilheid overal op het
wezen getekend staat. En dan die ontuchtige zeug
die hij in zijn arm rondsleept. Dansen ? ach wat, geen
dans is dit, maar wel de geile bok sleept, sleept ziet-
ge ? de van-vooraf veroverde zeug naar de plaats van
de ontucht. Nu dan, wat betekent mijn houding ? Zeg
ik niet duidelik haar in het gelaat : « zeug, ha bah ! »

Zeker, ik heb herhaald tekens van begrijpen
gegeven, wellicht ook van goedkeuring. Altans
mijn tekens van begrijpen konden als goedkeuring
begrepen worden. Dat neemt niet weg dat ik, na zijn
laatste krachtwoord : « zeug, ha bah », een beetje
beteuterd ben. Maar goddank, mijn vriendelike zegs-
man is buiten adem. Ik neem afscheid. (Variante,
doch veel minder goed : ik maak van deze gelegen-
heid gebruik om afscheid te nemen.)

Een gelukkig toeval wierp mij, enkele dagen later,
in de armen van de opdrachtgever van Lukas Z., onze
naarstige zedelike propagandaschilder. Zonder over-
gang, zo groot was zijn geestdrift, begon deze man :
« Je komt met me mee naar huis. Sst..., daar gaat
niks af, je komt mee. Weet je reeds dat ik een heer-
lik ontwerp heb van Lukas Z. voor karnaval ? Zeker,
jij die je daar nog al mee bezighoudt, je hebt al veel
van die dingen gezien. Maar dit plakkaat overtreft

38

 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    
  
 
 
 
 
 
 
  
  
    

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
    

waarachtig alles wat tot op heden, op dit gebied,
gemaakt werd. »

En toen we aan zijn buro zaten : « Je denkt toch
zeker niet dat het zo gemakkelik is nog iets op kar-
naval te vinden, wat ? Een sigaar ? Wanneer je de
onnoemelike prullen moest zien die ik elk jaar ont-
vang, je zoudt een toon hoger het talent loven. Ha,
vuur, ik vergat het haast. Maar wij hebben Lukas Z.
Het is een geluk voor ons klein landje, waarde vriend,
dat we iemand als Lukas Z. hebben en een geluk
voor de bal-industrie. En hoe doet die man dat?
Gans eenvoudig : door zijn spontane brutaliteit. Meer
niet. Wat een vent, wat een geniale kerel die Lukas |
Enfin, denk toch eens even na, hoe sof, hoe dood-
vervelend zo’'n karnaval-bal. De mensen die verleden
jaar nog zich lieten beet nemen, hebben intussen
gezworen : nooit zet ik er nog een voet. Maar jawel,
nu doe ik overal het plakkaat van onze vriend ver-
spreiden. En de heren zeggen: « Kees, hoor eens,
dit jaar zal het bij Hampelhans anders gezellig toe-
gaan dan ‘t vorig jaar.» En Kees anwoordt: « Ik
weet het al.» Want, niet waar, waarde vriend, de
drenkeling verwacht de redding van een strohalm en,
enfin, je begrijpt mijn beeld. Hoe vin-je die sigaar ?
Een plakkaat is voldoende om een begoocheling te
wekken : kijk nu eens hier, wat zeg je van dit dansend
paar ? is dat niet meesterlik, waarachtig meesterlik ? »

En, omdat ik maar een ogenblik aarzel, bevestigt
hij zelf : « Ja, dat is waarachtig meesterlik. »

 

  

HET GELUK VAN RIJK TE ZIJN

 
 
  
  
   
     
   

De heer zegt tot de dame :
1 « Alsdan in de hemel, door wolken omringd, ziet
men... »
De heer en de dame gaan voorbi.
Men ziet wie ?
Zet uw inzet. Op wie speelt gij ?

OUETETATACR: 1502
Apolloon 2007
Elias Ie
Hindenburg dr

Niemand speelt Pegasus. Zijn er dan geen dichters
meer ? Dichters, laat ons Pegasus tegen de bank
spelen.

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
    

ACH SO!

De neger-veeleer-melkkoffie saksofoon roept in de
zaal : « Men vraagt aan het apparaat Mijnheer Steen-
feld of Mijnheer Steinfeld, maar ik geloof dat het
Mijnheer Steenfeld is. »

Een heer staat recht. Deze heer is, zonder twijfel,
Mijnheer Steenfeld of Mijnheer Steinfeld, doch bij
voorkeur toch Mijnheer Steenfeld.

Tenzij, de heer Steenfeld of de heer Steinfeld af-
wezig, een vriend hem aan de telefoon vervangen
wil. In dit geval zou dus deze heer noch Mijnheer
Steenfeld, noch Mijnheer Steinfeld zijn, noch bi
voorkeur Mijnheer Steenfeld.

 

 

un
ce
N
@)
e4
A:
e4
=
_

 

 

    
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
    

O GIJ, MIJN SCHONE EENZAAMHEID

Dit is de eerste lentelike avond van Maart die
niet meer fris is, maar lauw reeds, lauw. Wellicht
kent gij zulke avond, naar dezelfde ervaring als de
mijne : dat het doelloze doel wordt en wel met zulke
beslistheid zich in de wil neerzet als men maar zelden
— o deze zeldzaamheid van het durende bewustzijn
— bij zich zelf waarneemt. Daarom lokt mij deze
bank aan het einde van de laan, bij de ingang van
het park. Je weet wel : die laan die naar een ronde
square afloopt, waarachter een vrouw hoog op een
voetstuk staat en zij heeft een toorts. Ook steunt zij
sterk op de ene heup. Het moet het model een ver-
moeiende houding geweest zijn. En dan heb je nog
het café links, als je uit het park komt en daar is
licht. Maar dit is een avond nog dat men houdt van
de vergaarde donker en men zet zich middenin met
niets dan deze doelloosheid en die is vol. Men is
blij, want men weet dat deze volheid van het doelloze
haar zin heeft in het ritme van de natuur en dat men,
hoe ook, vandaag niets doen kan dat daarbuiten zou
zijn.

Er is een late fietser. Ook in de winter kan het
wel eens gebeuren dat men een late fietser ziet. Doch
deze fietser nu is gans anders. Hij heeft een licht
met rode schijn en men weet niet goed wat hij wil
met het licht in onze donkerte, die lentelik is en het
lantaarnlicht maar moeilik verdraagt. Er zijn ook
voorbijgangers, ja zelfs, nu en dan, wandelaars.
Dezen meer, de anderen minder, beiden toch verwon-

45

SRE TE RP

   

deren zich omdat ik, daar bij de ingang, zo zit zonder
keuze, op de eerste de beste bank. Het is zeldzaam,
niet éen gaat voorbij, zo maar.

Voor het laatst is er een joodse familie die mi
monstert. Voorop gaat de jonge man, de joodse
bruidegom en naast hem de joodse bruid. Dan heb
je de oude jodin en de jonge zus, het spreekt van
zelf, de zus van de bruid. Dat zijn vier blikken die
over mij schuiven, elk met zijn biezonder licht, en
dan worden zij, op mijn hoogte gekomen, groot en
eindelik is de blik over, maar ik voel wel dat er in
hem iets onvoldaan bleef. De bruidegom echter was,
van heel de bende, de schuchterste.

Ik vergat haast een man die voorbijging, zo maar.
Zijn gelaat stond op een hoge hals, sterk vooruit en
ver van de romp. Hij heeft mij niet de tol van enige
belangstelling betaald.

Met zekere stap droeg hij dezelfde doelloosheid
rond.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
    

   
  
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    

NICOLAS

Er was een man ; hij heette Nicolas en men noemde
hem bij de doopnaam : mijnheer Nicolas. Sta mij toe
al dadelik te verklaren dat er tussen deze mijnheer
Nicolas en gene die de held is van een roman van
Restif de la Bretonne geen overeenkomst bestaat.
Neen, ik bedoel niet de held uit enig verhaal, maar wel
een man die, zij t ook geen held, in de waarste werke-
likheid Nicolas heet en tot wie men zegt: mijnheer
Nicolas. Nu kan men menen dat dit, Nicolas te
heten, noch erg, noch biezonder is. Ik begrijp deze
mening, doch ik deel ze niet. Integendeel. Ik vind
het wel erg en wel biezonder ; ik vind het zelfs
erg biezonder en biezonder erg. Want wanneer
Nicolas bij de barbier binnenstapt, zo zegt de bar-
bier : « Goedendag Mijnheer Nicolas » en al dadelik
daarop, zonder rust daartussen, snelt de stem van
de scheerdersjongen schel achterna : « Dag Mijnheer
Nicolas » ; en alsof men zou zijn in de ketel van een
eng dal, waar de echo altijd maar zou geslingerd
worden heen en terug, aldus roept de papegaai de
scheerdersjongen en de barbier achterna: « Dag
Mijnheer Nicolas ». Soms gebeurt het dat een beken-
de klant na mijnheer Nicolas binnenstapt en dan
groet hij : « Dag te samen, dag mijnheer Nicolas. »

Is hij s avonds thuis en vindt hij het lekker knus
en gezellig : alleen met zijn vrouw en bijvoorbeeld
midden in de jeugdherinneringen («Ja, die Hein
Lammerse, het was een verdomd aardige jongen »),
zo hoort hij plots het dienstmeisje liegen tegen
iemand, zeker een vriend, die even kwam aanlopen :
« Mijnheer Nicolas is niet thuis. Mevrouw Nicolas

47

   

is ook niet thuis. Ja, zij zijn waarschijnlik naar de
schouwburg. Jawel, morgen loopt u kans mijnheer
Nicolas te treffen. >» Hoe zwaar weegt zulke leugen
met de helle klinkers en de toonval van de laatste
lettergreep op het geweten! Want telkens is de
toonval als een hamerslag die de spijker dieper
drijft in de wijkende massa van het geweten,
gebouwd op het losse zand van een leugen, Nicolas !
— Ër zal nog eens een profeet komen. Hij zal gewekt
worden middenin de nacht en de stem van Elohim
zal roepen en de klinkers zullen tegen de wanden
kartetsen dat het een aard heeft ! « Nicolas ! Nicolas !
Hebt gij mijn stem gehoord, Nicolas ! »

Want deze naam is erger dan een naam en erger
is hij dan een schaduw. Hij is als een man die de
kracht van de schaduw heeft en als een schaduw
die schreien kan. Zo gij met zulke schaduw omgaat,
gij weet nooïit of gij vertrouwen kunt op haar zwijg-
zaamheid. En gij zijt gans angst daarom. En gi
zwijgt omdat gij hoopt dat zij ook zal zwijgen, de
schaduw. Maar opeens zwijgt zij niet. Gij hoort :
« Goeden avond mijnheer Nicolas ». En eer gij ziet
over de damp van uw angst weg, is de man die
groette reeds ver. Doch dat is niets, maar die
klare klinkers, slechts eenmaal gezeid, van wand tot
wand klinken en rollen van terras tot terras in uw
geweten, steeds dieper en dat zij daarnaast de klaarte
hebben die de diepte hangt rond de dingen die reeds
eigen helderheïid dragen, dat is erg : want nu ziet gij,
aan de lantaarn van deze klinkers, uw donkerte en
dat er hoeken zijn, zo zwart, dat de meest beproefde
tastzin huivert en zich verbergt.

48

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  
  

  
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
    

HET BOSJE

Na een vertrouwd-zijn waarvan het begin, de
kennismaking, nu reeds ruim veertien dagen achter
ons ligt, is, deze morgen, het kleine bos van niet te
hoge dennen gans plotseling bevreemdend geworden
en daarna, kortaf vreemd. De zonnestralen, zo plots
van de ene dag op de andere warm en — wij zijn
in de maand Junie — voor de eerste keer warm en
schitterend, hebben op het netvlies en in de hersenen
bijna ganselik de mogelikheid geschorst van een
verwantschap tussen het bosje van niet te hoge
dennen dat er gisteren was en dat in de herinnering
bewaard bleef en dit bos nu met het licht en dat zo
geheel anders is. Zo groot is het verschil dat, waar
gij gisteren de schoonste gebeurtenissen van dit bos
het toeval toeschreef, gij vandaag overal een samen-
hang, ja een bouw ontwaart, waarvan het zonnelicht
de mortel zou zijn, want inderdaad, van den tot den
en overal waar een gaping zou kunnen zijn, daar is
nu het licht, niet als iets toevalligs en dat zou kunnen
niet meer daar zijn, bijvoorbeeld wanneer een wolk
zou voorbij de zon schuiven, neen, maar wel als een
bestendige konstruktie. Zo is de verhouding van de
dennen tot elkaar en van de dennen tot het licht.
Maar er is iets zeer buitensporigs daarin. Zo buiten-
sporig dat gij denken kunt, een prins — neen niet
koning, wel een prins zoals Hamlet een prins was —
zou uit zo zonderlinge materialen een paleis hebben
gewild ; ofwel zijn ouders zouden hebben gewild : de
buitensporigheden van hun daadlooze zoon tegemoet

; 49

te komen en zijn onbevredigde zatheid. Want wij
gissen dat alleen de vrede des harten hem kan zijn
en de rust van de geest, nadat zijn netvlies zich ver-
sleet aan de dolste werkelikheden van het licht.

Ge moet aan de aarde liggen. En zo, over de
aarde langs het vele oker en bruin, langs het vele
groen dan, wint uw oog de schors en weer het groen,
het oude en het jonge, en dan eindelik dit grijs, dit
gekke grijs-groen, dat zo vermoeid is, dat uw oog
naar de aarde vlucht en langzaam, langzaam maar
ontwaakt aan het beweeg van een bruine hooïwagen
midden het geel-bruine naaldebed.

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  

LIJNEN

Gij ziet een man op straat ; hij is nog niet oud,
wellicht aan de vijftig. Hij lijkt gewoon. Hij is het
ook. Want hetgeen gij nu plots ziet en dat u ver-
baast, gij hadt het vroeger moeten zien, gij hadt het
straks moeten zien, het is steeds daar.

Dat is, hoe in de nog zo gewone gang van deze
man het gaan van de grijsaard woont. Gij ziet gene
gewone gang nu als een dikke inktlijn, maar daar-
onder zit het andere gaan als een lijn van bleke inkt
en gij weet het dat de tijd deze lijn zal ophalen, dan
wanneer de andere zal verbleken. Zoals de rups in
haar pop, zo zit, in het veerkrachtige, jonge gaan het
oude. En daar is niets dat de rups belet de pop te
doorbreken, wanneer de tijd daar is.

En in de nog gladde rechthoek van zijn schouders
ziet gij een welven vooruit dat het blote oog niet
zichtbaar is en gij ziet het toch. Gelijk een kring die
men binnen een vierkant zou hebben getrokken en
nadien met gomelastiek verwijderd. De lijn verdween,
maar de bedding die de stift met het lood groef, bleef.

Wanneer gjij dit en dat hebt gezien, ziet gij dat de
gewone man die daar gaat zijn stevige omlijndheid
verliest en dat de galbe van deze man zich zienderoge
wijzigt, zooals een blad papier dat, in het vuur ge-
worpen, lange barokke krullen krimpt de kern zijner
asse toewaarts.

Aan deze man zaagt gij hoe de huls verviel en hoe
zijn stevigheid niet anders is dan de pop die de rups

51

 

van zijn weldra oude gedaante verbergt. Gij weet
nu dat gij nog zijt in de tijd van de ondoorgebroken
huls. Maar gij weet niet of gij vergeet het dat de
rups lang reeds binnen het weefsel woont.

 

TUSSEN VUUR EN WATER

 

 

   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    
  

Als wi drie uur gereden hebben, zowat om 10
’s avonds, bereiken wij een aansluitingstation. Twee
heren stappen uit. Een dame komt binnen. Zi zet
zich schuin vé6r mij, dan naast mi.

Ik zit bij mijn lektuur die ik soms lees, soms niet
lees. Toch blijft zo'n treinlektuur sterk bij. De ande-
ren praten. Algemeen gesprek dat valt, later weer
tussen twee personen opgenomen wordt.

De dame drukte mij op de voeten. Dat is natuurlik
een vergissing. Maar in een trein doet men immers
zijn best aan avonturen te geloven. Daarom geloof
ik niet dat het een vergissing is. Alhoewel ik er van
overtuigd ben. Dat is alles zeer zonderling in een
kompartiment. Men rijdt en toch kan men de as van
zijn sigaar in een bakje werpen. Net als thuis. Dat
is prachtig, omdat zo kompleks en zo eenvoudig. Juist
dat is een mooi kompleks : eenvoudig en kompleks.

Om 11 vraagt een heer of hij het licht niet doven
mag. Natuurlik, waarom niet. Of ik niet lees ? Och
nee ik kan net zo goed slapen. ledereen doet een
imperatief gebaar : laat ons slapen ! Men draait zich
in de hoeken. Waar geen hoek is beproeft men er een
te maken. Dat gaat natuurlik niet. Het is een mathe-
matiese poging.

Ik slaap niet. Bepaald ik slaap niet. Ik heb nog,
alhoewel niet zinnelik duidelik, — mijn ogen zijn ook
gesloten — goed het bewustzijn van ruimte. Altans,
daar zit een heer over mij, daar is de gedoofde lamp.
Enkel waar de dame zit vervaagt zich dit bewustzijn
enigermate. Ik hoor echter duidelik de bewegingen
van iemand die zich verroert, enz. Een inspanning
om lokale waarnemingen tot een algemeen kennis-

55

   

  

beeld te brengen doe ik niet. Ik word gewaar van
waar het gerucht komt, men zou dus kunnen menen
dat ik nog heel monter ben. Ik weet echter dat ik niet
slapend, ook niet wakker ben. Is men wakker, komen
alle dingen van de buitenwereld die men waarneemt
ten slotte in een algemene harmonie of disharmonie
voor. Wat ik tans waarneem zijn zeker afzonderlike
voorvallen. Het merkwaardige daarbij is dat ik ze
niet meer in een absoluut beeld te verenigen beproef.
En zover ik me herinner is dit toe te schrijven aan
een nalaten van een ordeningsenergie, naief fysio-
logies uitgedrukt een hogere hersenen-instans. Nog
duidelik heb ik dit bewustzijn : met een klein plus is
het anders. Doch plus bepaal ik niet meer. Inderdaad
zover gaat mijn ordeningsenergie wel niet. Want
verder dan het plus dat alles anders zou maken, is
juist deze energie die ik dan ook niet verder bepaal.
In alles is konsekwentie. Er is zeer duidelik een
funktie opgeheven, waarschijnlik tussen een waar-
neming die zelf niet meer zeer precies zinnelik is te
heten en een hogere veralgemeningsinstans. Met de
voorvallen in de coupé is het z6 dat zij mij feitelik
triviaal-gewoon voorkomen en tevens fantasties, dus
weer het uitschakelen van het streven naar een pre-
ciesere kennis der verhoudingen. Deze voorvallen
gebeuren, ik neem ze waar en daar ik niet slaap
konstateer ik deze waarneming, daar ik niet wakker
ben volgt geen verdere fysies-psychiese induktie.
Men kan niet beter zeggen als een steen die in het
water zou vallen en geen kringen trekken. Enkel
reikt het volgende wat uit de sfeer van deze begrij-
pelike toestand uit: ik mediteer juist over deze

56

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
   
 

  

   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
  
  

kurieuse toestand. Even wil ik fixeren wat het is,
even voor mezelf klaarheid scheppen. Dan heb ik dit
gevoel van een kaars die niet eens moet worden uit-
geblazen om niet meer te lichten, die eenvoudig plots
zonder reden en zonder bij mij de wens te wekken
naar een reden te vorsen zich uitdooft. Z6 ook volg
ik mijn overwegingen over mijn toestand niet meer.
Waar en hoe brak deze draad af? En zeker volgt
een ander motief op deze meditering, zoals in wakende
toestand als de gedachte de meest willekeurige ara-
besken over waarneming, verleden en wens maakt,
een toestand dewelke Poe meesterlik objektiveerde
in zijn « Misdaad van de Rue de Morgue ».

Hier moet ik weer mijn toestand in vergelijk met
slapen en wakker zijn duideliker maken. Wanneer
men alleen is en aan zijn gedachten overgeleverd,
dan volgt deze funktie die wij kort de geest zullen
heten, vaak een minstens schijnbaar toevallige gang,
de arabesken die over heugenis, waarneming en
wens heen gaan schijnen minstens geïmproviseerd ;
dit is van de ogenblikkelike geestesoriéntering af-
hankelik, wat daardoor ook te bewijzen is dat een
plotse waarneming in deze arabeske uitgewerkt
wordt. B.v.:ik denk aan een dode vriend, doch
plotseling brengt mijn wandeling mij voorbij een mooi
huis en van dit huis uit rolt mijn gedachte-arabeske
over huizen, architektuur en gotiek, waar zij plots
weer afgebroken en bijna zonder verband geknakt
schijnt, daar ik iets over Plato prevel. Ik las echter
vôôr enkele dagen ergens een zin die luidde : Gotiek
is het vooropstellen van de geest tegenover de natuur.
Zo is Plato een goties mens. Heldere psycho-analys-

5/1

   

   
  
 

ten kunnen echter deze arabeske een gans stuk weg
vervolgen en plots werpen zij de denkende het
resultaat van hun vervolging voor dat dan overeen-
komt met zijn meditatie van dat ogenblik. Daarop
wees Poe lang voor het bestaan van de psycho-
analytiese methode. Hij beschreef zulk geval zo
precies dat men zich vraagt of wetenschap werkelik
zo fantasties is, of fantasie z6 wetenschappelik. Is
deze mogelikheid dat deze arabeske die ik voorzichtig
slechts schijnbaar toevallig heette, door een tweede
zeer juist kan gevolgd worden een afdoend bewijs
voor een kausale samenhang: te meer, daar de
tweede, zoals bij Poe, geen aanspraak op telepathie
of verder nog intuïtie maakt, doch het als een zeer
cerebrale funktie ontwerpt ? Zo ja, dan nog kan men
slechts van een individueel gedetermineerd zijn
spreken, d. w. z. een kunstenaar gaat voorbij een
huis, waarbij het individueel deterministies vastge-
legd is dat hij deze waarneming in zijn gedachtegang
zal opnemen ; een officier die voorbij hetzelfde huis
gaat, echter het hoofd vol strategie heeft, neemt het
huis wel waar doch zonder dat het tot zijn kennis
doordringt, zoals Sokrates dit verschil tussen kennis
en waarneming duidelik maakte. De arabeske van
de kunstenaar wordt beïnvloed door deze waar-
reming, die bij hem tot kennis doordringen moet, de
arabeske van de officier wordt niet beïnvloed. Hi;
die de gedachte van deze persoon opvolgt moet dus
tot psycho-analytiese middelen zijn toevlucht nemen :
de individuele geaardheid als centrum nemen en van
daaruit deduktief verder gaan. Deze psychologist
heeft dus langs analytiese weg ten eerste de waar-

58

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 

  

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  

nemingen die liggen blijven van deze die kennis wor-
den te scheiden, ten tweede de kennis geworden
waarnemingen nog eens met de individualiteit te
vergelijken om tot de som van de kategoriese invloed
te komen ; hetzelfde wat het telepathies objekt of
spiritiesties medium syntheties naar de onduidelik-
duidelike wet van een psycho-ritme doet. Van beiden,
methodieker en medium, wordt medelijdenschap ge-
vraagd ; van de eerste weliswaar slechts analyties-
objektief, dus een minimum; van de tweede een
maximum : syntheties en subjektief. Er is hier slechts
een verschil van orde, van lagere en hogere orde,
feitelik een groot verschil maar geen kloof. Het ene
is betrachten, het andere grenzeloos meeleven ;
grenzeloos heeft hier niet een anarchistiese, wel een
kosmiese, zeer ordevolle betekenis. De kausale ketting
echter die het toeval in de volstrekte heerschappij
uitsluit, kent anderzijds ook zijn grenzen. Het is
zeggen : hoe een huis zal geïnterpreteerd worden ligt
in het individu kausaal gedetermineerd ; doch dan ook
moet eerst het huis in de gedachtegang getrokken
worden en dit zou door een schijnbaar toevallige
wandeling, die niet verder in elementen te ontleden
is, gebeuren.

Tussen deze toestand en andere, zoals een boek
lezen of een brief schrijven, ligt in de détails een
verschil en dit verschil wijst op een opnemen van
een schijnbaar toevalskomponent in het eerste geval.
Dààr leidt de ontwikkeling van de gedachte van het
eerste objekt af, en dit wel door toevalskomponenten
als een plotse gebeurtenis. In de tweede toestand
komt men nimmer, hoe de détails ook afleiden mogen,

59

  

Ar Je

MT

rte cd MER “rm def AE

op het eerste objekt terug. In het eerste geval volledig
divergerend, in het tweede geval konvergerend. In
het eerste geval is de gedachte volledig zelfdoel, in
het tweede heeft hij immer een schaduw van nuttig-
heidsdoel, weze het dan ook slechts klaarheid over de
gedachte zelf. Hier volgt men de gedachte, dààr
volgt de gedachte een vooropgesteld doel.

Nu komen wi tot een biezonder gedeelte : het
verschil tusschen deze arabeske en droom. Deze
arabeske heeft de drie tijdsmogelikheden : verleden,
heden, toekomst, in haar bereik ; maar zij brengt deze
nooit op één vlak samen. Alles gebeurt in volgorde.
Men denkt aan een vriend, plots ziet men een huis,
men ontwerpt een beeld van de toekomst-architek-
tuur. Alles verschijnt opvolgelik door overgangen
samengeknoopt met laat ons zeggen kausale toeval-
ligheid en toevallige kausaliteit. Deze arabeske komt
nooit tot groteske verwarringen van deze tijdsmoge-
likheden. Het kwaliteitsverschil tussen deze is enkel
uitgeschakeld : verleden is geen perspektief en toe-
komst is z6 vatbaar als een tot kennis doorgedrongen
waarneming van de werkelikheid, Het is werkelik
een arabeske : zonder diepten, zuiver vlak ornamen-
taal. Een historie of een episode is het nooit : daarom
ontbreekt het bindende objekt dat de gebeurtenissen
betrekkelikheid geeft.

Zeer duidelik verschilt deze arabeske van datgene
wat überhaupt denken te heten is, zij het dan denken
over één enkel lokaal voorval of denken in wijsgerige
zin. Zo duidelik is dit verschil dat de volksmond
de arabeske als « dromen » kenschetst. Iemand die
deze arabeske denkt, wordt onderbroken door de

60

PAS CO DR NE PRE DER nn PT

  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  
    

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    
  

vraag wat hij nu weer droomt. De volksmond weet
heel goed dat dit woord hier figuurlik gebruikt is,
doch daardoor drukt hij zeer juist uit dat deze ara-
beske een stap is op de weg van het denken naar het
feitelik dromen.

Met één ruk staat de droom echter veel dichter bij
het konkrete denken dan de arabeske. De droom is
eveneens een systematies-volgehouden historie. De
droom is direkt ambivalent van het konkrete denken.
De arabeske houdt geen standpunt tegenover het
denken. De droom staat er vijandig tegenover. De
droom is een wensvervulling, zegt Freud. Men kan
verder gaan en zeggen : de droom is een haatsont-
lasting. De droom is een onbewuste reaktie tegen het
historiese, materialistiese, bewuste van ons normaal
denken : de droom is het uitleven van het onbewuste
op zulk een groteske wijze dat deze een kritiek is
tegen het normale denken. De arabeske gaat over de
tiidschakeringen in volledige onverschilligheid. Nu
in het verleden is zij daar plots in de toekomst. Doch
dit valt op te maken : de arabeske is immer volledig
in een van deze schakeringen, zij is nooïit grotesk en
versmelt ze niet tot één tijd. Zi grijpt slechts indif-
ferent van het een in het andere. De droom staat
deze indelingen die tot het systeem van het bewuste
denken behoren vijandig tegenover en vervlakt ze
— sadistiese burleske — tot één plan. De droom is
een wensvervulling en als zodanig realiseert zij de
wensen van het onbewuste, niet minder reële, ziele-
leven. Dat zou men de positieve zijde kunnen heten.
De gedachte om de preciese droom enkel als fysies
gedetermineerd door de ligging van het lichaam voor

61

  

      

PRE PRET

te stellen dringt enkel tot de reden, niet tot de oorzaak
door. De interpretatie dewelke de droom aan deze
fysiese aandoeningen geeft, blijft nog even onaan-
geroerd. Deze interpretatie is gedetermineerd door
een ambivalent karakter tegenover het bewuste den-
ken. De droom maakt een volledige historie op dat-
gene wat in het bewuste denken volledige onhistoriese
gronden zou heten ; de droom speelt met de waar-
nemingen en de kennistheorie, overal ambivalisties.
Een vallende pluim doet ons huilen, een aeroliet die
ons de benen vermorzelt, lachen ; wij ontmoeten in
het jaar 2000 een vriend die reeds v66r de droom
plaats heeft, gestorven is. En de droom strijdt met
zijn middelen ; zoals het bewuste denken de logika
schiep, antwoordt de droom ambivalisties konsekwent
met het absurde en burleske, dat daardoor in de vol-
strektheid reeds niet meer absurd of burlesk is. Ik zeg
dus : de droom heeft een systeem dat juist het omge-
keerd is van het bewust leven, de episode in de droom
is kennistheorie absurd omdat die in het bewuste
denken er naar streeft kennistheoreties juist te zijn.
Maar er is een episode, een algemeen bindend objekt,
in dewelke de anachronismen slechts omgekeerd syn-
chronismen zijn. Er is één plan.

De arabeske heeft geen plan dan juist haar eigen
improvisatie. De arabeske ligt op een zijweg van het
geordende denken ; de droom is de andere pool daar-
van. De arabeske ligt op een zijweg en natuurlik op
de weg naar de droom. Nu is er een vierde toestand,
de mijne in de coupé, die niet dromen is en ook niet
wakker zijn. Hij staat veel dieper in het onbewuste
dan de arabeske die volledig bewust is en dus de

62

OT es TN

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
  

  

  

droom nader. Hij is een zijweg van de droom naar het
bewuste denken. Hij staat direkt in een kleinere
notoriteit — ongeveer die van sateliet — tegenover de
arabeske. Geven wij aan het konkrete denken het
nummer 1, dan is de droom 4, de arabeske 2, en de
laatste toestand 3. Z6 is hun opstelling.

Met een paar antithesen kan ik de toestand duide-
liker maken. Als de slapende gewekt wordt, dan
verplaatst hij zich slechts langzamerhand van de ene
wereld, die van slaap, in de andere, de zogezegde
buitenwereld. Slechts langzamerhand, hoezeer oefe-
ning — wij ontwaken dageliks minstens éénmaal —
het proces ook vereenvoudige. Het kan gebeuren dat
hij nog woorden nabazelt betrekking hebbende op
zijn droom enzovoort. Zoals ik in de coupé ben, kan
er van gewekt worden geen sprake zijn, enkel van
gestoord worden. Word ik gestoord dan heb ik dui-
delik het gevoel van gedachten uit het gewone denken
die daardoor verjaagd worden. Moest men mij naar
het onderwerp vragen ik zou het vaak schuldig
blijven. « Ja juist, zegt mij hierop iemand, die droomt
heeft ook het rotsvast geloof — hoewel niet bewust —
van het konkrete van zijn denken.» Zeker, ik heb
echter het bewuste en de kontrool daarover. Als ik
toevallig, na een stoornis, een gedachte vasthoud, dan
is het resultaat : « de lamp brandt niet goed — wat
is dat — is dat zonderling heerschap, enz. »

Ik denk ook geen arabeske, want in dit denken is
alles wonder duidelik. Het is een arabeske doch
volledig versluierd. Mijn toestand is geen droom
omdat alles opvolgelik gebeurt en de perioden van
deze opvolging meestendeels afgesneden worden door

63

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  

  

 
  
 

  
  
  
 

waarnemingen van de buitenwereld. Ik hoor de kon-
troleur reeds in de wandelgang en ben nog zo helder
van geest juist te konkluderen : « iemand die z6 stapt,
moet de kontroleur zijn. >» Helderheïid van geest is het
feitelik toch minder als wel het bewijs dat mijn op
waarneming geoefende organen deze gemakkelik-
heid spoedig tot een slotsom te komen nog bijbe-
houden bleef. Min toestand is een arabeske achter
een sluier, en tevens een onbewuste wensvervulling,
gelijktijdig met deze realistiese waarnemingen. Het
eerste wil bewijzen dat ik in een tussenstadium ver-
keer, het tweede dat ik werkelik droom, het derde dat
ik eenvoudig wakker ben. En dit alles beweegt zich
door elkander. Terwijl ik dingen van de buitenwereld
opneem, zuiver zakelik, weef ik mijn arabeske onbe-
wuster dan de hoger beschrevene, en zet ik een wens
in zijn vervulling om.

De vrouw die naast mij gezeten is, is mij zeker niet
onverschillig geweest. Ik voel hoe zij, in haar slaap,
haar hoofd op mijn schouder laat zinken. Ik kijk niet
om mij daarvan te vergewissen. In knijp de ogen dicht
en probeer ook te slapen. Z6 denk ik en volg mijn
versluierde arabeske.

Nu voel ik plotseling de vrouw een beweging maken
en iets als een zucht van haar. Dan komt zij nader...

En mijn hoofd wordt gestreeld door haar hand.
Immer gestreeld. Haar vingers, die ik als verscheiden
waarneem, varen door mijn haar. En dat begint op-
nieuw, immer opnieuw, ritmies met het schokken van
de trein, denk ik zeer zakelik daarbij. En nog iets
zeer zakeliks denk ik : haar hoofd rust op mijn schou-
der ; daar zij links naast mij zit is haar rechterarm

64

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 

  

  
    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
     

gedrukt tussen mijn lichaam en het hare ; deze kan
dus niet strelen. Haar linkerarm moet echter een te
grote boog maken om mijn hoofd te bereiken. Hoe
bereikt zij mijn hoofd ?

Doch zij is goed. Zij laat zich niet storen en zi
streelt mij onophoudelik tot ik, zo denkt zij waar-
schijnlik, wakker zal worden en haar op mijn beurt
strelen of haar toespreken. Ik verroer niet, want als
ik me verroer schrik ik haar misschien af, doe ik haar
veronderstellen dat het mij veeleer onaangenaam is.
Ik blijf heel stil zitten. Doch ik voel hoe haar hand-
druk sterker wordt en liefdevoller haar gestreel.
Terwijl denk ik natuurlik mijn arabeske over andere
dingen immer verder en konstateer ik geruchten in
de gang.

Ik twijfel er geen ogenblik aan dat zij het is die mi)
streelt. Haar hand is wonderzacht. En zelfs breed
meen ik te voelen. Doch een brede vrouwenhand is
onaangenaam en daarom vervolg ik waarschijnlik die
gedachte niet. Ik laat alles geschieden, daarop wach-
tend dat zij zelve de gelegenheid tot de ontknoping
biedt ; want zij moest een plan hebben toen zij be-
gonnen is. Zeker, zij ontwikkelt haar plan. Zij haalt
mijn hoofd dichter in het bereik van haar handen.

Hoe zal dit avontuur eindigen, denk ik. Er zijn
zoveel mensen in deze trein en alleen in onze coupé
zullen wij wel nooit zijn. Toch is het klaar dat dit
slechts een trein-avontuur kan zijn, en eenmaal de
bestemming bereikt, niet verder bindend. Waarschijn-
lijk heeft zij haar minnaar en geen tijd. Ziïj wil enkel
van haar reis gebruik maken om ook een avontuur te
hebben. Een reisavontuur. Ik kijk naar mogelikheden

5 65

  

 

om dit avontuur tot een goed einde te brengen. Niet
gemakkelik is zo n bomvolle trein. Misschien biedt de
spijswagen mogelikheid. Ja, dat is ‘t. Ik voel me te-
vreden over het resultaat. Nu maar vooruit ! Ik leg
mijn hoofd dieper in haar handen. Zij bemerkt de
beweging en streelt krachtiger. Doch merkwaardig,
met haar voeten beproeft zij niet de minste toenade-
ring.

Zeer merkwaardig dit : ik heb het gevoel dat ik
de ogen niet mag openen want dat in dit geval alles
voorbij is.

Ik open de ogen. Ik zie een onbewegelike klomp
naast mi. Een gewonnen-verloren slapende vrouw.
Ik kijk onmiddellik naar haar linkerhand, die slap en
onbewegelik hangt. Niet een ogenblik woede tegen-
over mijn misleidende droom. Een desilluzie dat ik me
toestanden anders heb voorgesteld dan ze in werke-
likheid waren. Meer een stille verbolgenheid tegen
de nalatigheid van mijn waarneming die zich heeft
laten verschalken.

Verschalken ! door wat ? Och natuurlik, dat is de
drukker van de warmtemeter tegen dewelke ik aan-
houdend geschokt ben geworden door het ritme van
de trein.

Er is nog een geheime hoop dat ik mij vergist kan
hebben en het toch de drukker niet zou zijn. Maar de
tiid snelt weg en de vrouw slaapt voort. Hoe kan
men z6 onavontuurlik zijn |

*
* x

Het is dag in de coupé.
Ik denk over hetgeen in de nacht gebeurde na.

66

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 

  

  
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
   
    

Alles stelt zich weer z6 natuurlik en — zover wij dit
woord voor een herinnering gebruiken kunnen — zo
volledig als denkbaar voor mij op. Z6 als ik nooit een
herinnering van een droom had, dààr immers toch met
de grootste moeite enkele fragmenten te redden. En
ik konkludeer : het is feitelik heerlik onder zo'n druk-
ker te zitten. Was hier juist het onderbewuste niet
een hoofdfactor, men zou zich bij elke reis onder een
drukker kunnen zetten en zeer gelukkig van deze
toestand kunnen genieten, die meer is dan een droom
omdat men z6 buitengewoon bewust geniet, d. w. z.
dit genot ook in de herinnering voortdraagt, levendig
en zinnelik.

Zo denk ik. Dan... bespeur ik dat de warmte-
drukker helemaal niet boven mijn hoofd staat ! Slechts
mijn hand uitstrekkend kan ik hem bereiken.

Boven mijn hoofd balanceert de regenscherm van
de dame. Hij is gedurende de nacht waarschijnlik
langzamerhand in deze positie geraakt.

Dat ik de vijf vingers voelde blijft mij echter vrij
onduidelik... En wonder-zacht is deze koperen dop
ook niet.

x
* *

De dame wil een sigaret roken. Zi vraagt of ik
vuur heb.
Wat is vuur ?
Ik strijk een lucifer tot een vlammetje.

 

 

Fe
En
(®)
®)
Z
&
=
az
A:
un
_

oO
©
e
+]
=
A
2
[sal
(sal

 

 

 

Hier ontmoeten zij elkander.

    

Zi zegt : Hoe heb je me zo dadelik herkend ?

EE
Zi ;
Hi :
PSE
Hi; :
Zi,
Hij :
ZE
EE
FATE
Hij :
File
Hi; :

Hi; :
Zi)
Hij :

Zij :

: Vroeger ben ik niet zo geweest.

Aan je hoed.

Mijn hoed ! Mijn hoed ?
Ja.

Hoe gek.

Die pluimen heb je reeds zo lang.

Maar neen, die heb ik pas één dag.

Nou dan.

Hoe heb je me zo dadelik herkend ?

Ik weet het niet.

Zie ik er erg veranderd uit ?

Waarschijnlijk niet. Maar misschien toch.
Waarom ?

Ik denk : het is zo lang reeds. Dus wij zijn oud
geworden. En ik zag je nooit zo... precies. Van
de eerste lubrieke postkaart die je ziet, blijft je
een sterkere indruk bij dan van de eerste is
de. Daarom zeg ik: ik zag je nooiïit zo goed.

j : Ja juist daarom. Ik ben helemaal niet verouderd.

Ik heb geen kinderen.

Dat dacht ik.

Wat dan ?

Dat je getrouwd bent. Vindt je niet, alles ver-
loopt zo mechanies-regelmatig. Ik ontmoet je.
Dan tien jaar later. Ik weet toch goed dat je
getrouwd ben. Jawel. Waarom zeg je me het ?
Kan het machinaler ? Machinaler, ja dat is het
woord.

Zo heb ik je graag. Zoals vroeger.

   
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
    

   

   
 
 
 
 
 
  

Fi M COMM En À

Hi; :
Zi:

Hi; :

Zi:
Hij :

FLAT
Hi; :

Zi:

: Toch wel of misschien : ik dacht het zo. Maar

hoe zou ik feitelik weten hoe je vroeger was.
Alles wat ik meen van jou te weten, is waar-
schijnlik vals. Ik heb geen tijd meer om te
denken.

Voor wat heb je dan tijd ?

Voor niets. Ik doe niets. Moet men noodzakelik
iets anders doen om niet te denken.

Neen, ik denk ook niet. Ik stoot tenslotte altijd
op dezelfde mechaniek. Zie, hier is een straal
van een cirkel. Door een kleine lijn aan de straal
te voegen ben ik uit de cirkel. Dat stukje lijn
zet ik nooïit. Maar jij bent van de tand. Dat zie
ik. Er zijn mensen die zo iets enkel afleidend
bemerken, na konstatering dat de persoon geen
sporen van het tegendeel vertoont. Ik sta hoger.
Natuurlik. Zonder induktie zeg ik: je ziet er
goed uit. En je bent van de tand.

Je houdt nog steeds evenveel van een gemeen-
heid.

Laat mij deze arme vreugde. Alle mensen willen
omhoog. Dwazer kan het niet. Omhoog willen
is de noodzakelike voorwaarde voor het laag
staan. Enkel in het krapuleuze ligt iets aristo-
kraties’ ! Ik frequenteer enkel havenmeiden. De
rest heeft voor mij geen charme.

Je geeft je een faam.

Dat heb je weer treffend gezien. Ik houd steeds
mijn wens voor werkelikheid. Konsekwent zal ik
wel nooit worden.

Je bent een gelukkig mens. Ben je ook ge-
trouwd ?

 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  
  

Hi:
2j:
EE
j: Je geeft je een faam.
Hij :
23j;:

Hi; :
Zi
Hi :
Zij :
Hi; :

Zij:
ln pe
Zi:
RTE
TA] S

Hi; :

Ze

: Dat ben ik.
2j:
Hi; :
Zi)

    
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     

En?

Ik ben rustig.

Dat is veel waard. Je hebt dit toch zo als ant-
woord bedoeld ?

Er is geen beter.

Ik ben zeer tevreden.

Dat geloof ik graag.

Voor de tweede maal.
Daar is een auto. Attention. Laat ons terzijde
gaan.

Heb je mij iets te zeggen ?

Waarom heb je me vroeger…. ?

Wat wil je.

Ja, waarom ?

De omstandigheid dat wij beide van omstan-
digheden afhingen. Ik zag je tweemaal. Toen
vertrok je naar Floranville of Indianapolis.
Weet niet juist meer.

Wat een leugen ! Heb je tenminste naar mi
verlangd ?

Ik nam slechts één andere.

Liefde van de eerste nacht ?

Waarschijnlik niet.

Ik heb altijd gedacht : ji moest het zijn. Toe-
vallig is het dan anders gebeurd.

Het toeval is altijd zo. Men kan niet van toeval
spreken. Geregeld gebeurt alles toevallig niet
z6 als het gebeuren moet.

Ik dacht toen : ik zou je weerzien.

: Dat is dan ook gebeurd.

   

Hi:

FL

Hij :

Hij :

2j.

ij: Neen, ik wilde je weerzien na een kortstondige

scheiding. En dan, in het dorp zag ik dikwels
de reizigers na. Ik dacht soms : jij zoudt onder
hen zijn.

Ik ging overal. In de stad natuurlik. En daar
was je niet al dacht ik je er soms te treffen.
Maar als ik goed analyseerde begreep ik dat
mijn hoop zeer vaag was. Question de se dés-
ennuyer. Dat ik je nooïit ontmoette blijkt feitelik
achteraf mechanies-noodwendig te zijn geweest.
Regelrecht op de man af kan ik zeggen dat
regelmatigheid minder regelmatig en meer toe-
vallig is dan toeval.

Wist je dan niet dat je mij ook iets geven moest:
een antwoord op een verlangen.

Jawel, maar dat kon ik niet. Van jou moest alles
komen en het is maar best dat het zo is geweest.
Geloof me, het is alles best zo. Geven kon ik je
niets en jij kon ook de ganse som liefde niet
opbrengen. Nu hebben jullie zeker deze som
samengebracht ?

j: Dat is vals, en dat weet je. Je weet dat ik de

ganse som kon opbrengen. Enkel wenste ik van
jou een teken dat je die som verlangde.

Juist, verlangen hoort bij de som. Maar jullie
maken altijd verkeerde balansen.

Toch is er iets dat niet dààr was en dat was
jouw schuld. Je hadt moeten... Moeten wat ?
Toen wist ik het niet. — Wij hebben angst. Er
komt echter een ogenblik dat wij geen angst
hebben, maar de verwachting dat ook de heuge-

  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
    

Hi; :
Ze

7;
Hi; :
Zi

 
    
 
 
 
   
   
  
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
    

nis van de angst zal worden weggenomen. Dan
willen wij het opdringen van een man.

Of het wel zo algemeen is ?

Ja, dat is van een monotone algemeenheid.
Slechts uiterlikheden veranderen. Er bestaan
bepaalde skeletten. Die bestaan. Zij bestaan.

j : Dat zeg ji. De reden waarom ik niet waagde ?

Andersom : men kan spreken van een algemene
monotonie.

j: Dat lieg je ! Ik weet het toch. Ik was je alles.

En je vondt niet een middel om dit alles van het
andere, het onwezenlike te scheiden.

j: Ja juist, dat bedoelde ik. Dat is de algemene

monotonie,

j : Je bent gemeen geworden.
ij: Je vergist je en je vergist je niet. Ik bèn vreselik

gemeen, niet geworden. Vroeger vondt je het
prettig, maar dat zelfs heeft niets geholpen.
Moed om de gehele som op te brengen heeft je
steeds ontbroken.

j : Ik heb steeds gewacht dat je mij zeggen zoudt :

ik wacht, ik wacht op je.

j: Alles cercle vicieux. Een kleine lijn en wij zijn

uit de kring. Deze lijn zetten wij niet. Ik niet,
jij niet. Kom laat ons praten. Praten is een goed
onderwerp om over te praten. Het is zo prachtig
zonder eisen.

Ik ben blij dat je zo verschrikkelik treurig bent.
Och kom. Wil je paradoksaal schijnen ?
Zonder vreugde daarbij. Het had ook anders
kunnen zijn.

75

EtiTe

 

Hij : Dat heeft geen zin. Een vreugdige paradoks,
Ze

   

denk eens aan. Dat is wel je ergste paradoks.
Het had anders moeten zijn. Ik heb gedacht :
jiÿ alleen was de komplete realisering van min
noodlot. Jij alleen was een macht. Jou te verlie-
zen, had primitieve waarde voor mi. Zonder
kompleks. Alles bleef latent.

Ja, dit alles is een vergissing. Ben ik je droom-
beeld geweest, dan moest ik ook fataal je ver-
gissing zijn. Je zegt dat je gelukkig zou zijn
geweest. Dan meen je ook onderbewust dat ik
gelukkig zou zijn geweest. Ik was jouw noodlot.
Jiÿ niet het mijne. Ik zou niet gelukkig zijn
geweest. De man is leed. Goddank dat ik niet
lang gelukkig zijn kan. Want dan blijft niets
dan zelfmoord over. Zulk einde is al te dom.
Vriwillig sterven is zo'n grote seniliteit als vrij-
willig leven. Negatieve romantiek is ook roman-
tiek. Zelfmoord is een onoverwonnen stand-
punt ofwel een hervalling in het infantillisme.
Het enige bereikbare geluk is het bewustzijn
van de heelloosheid van de levensmisère. De
kracht bekomt men wanneer men de ongenees-
baarheid zonder morren draagt. Diogenes heeft
zich een laatste maal ten dienste van de mens-
heid gesteld. Maar ook zijn leven is slechts een
experiment en heeft niet het minste nut voor
de mensheid. Er is tenslotte niets pessimisties’
aan hem. Hij ook zocht een oplossing « tot nut
van ‘t algemeen », net zo goed als Kreon. Ook
hij kon zich niet tot het abstrakte leed-geluk van
Platoon bekennen. — Nu zijn wij ver. Maar

 
   
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 

  

Zi:

ZE
Elie
Zi:
Et:

ij : Je kunt niet verder.

    
 
  
 
  
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     

zeker kan je niet aan geluksovertuiging vast-
houden.

Zoëven ben je waarschijnlik op het punt ge-
weest mij — en waarschijnlik wel in deze kop-
peling — het vrouwelik spekulatieve te ver-
wijten. Je bent meer vrouwelik-spekulatief dan
ik.

j: Vrouwelik spekulatief altans niet. En juist de

details maken het onderscheid. Vrouwelik
spekulatief zijn is een exces van een exces, en
wat erger is : je ziet deze superlatief niet eens.
Bij de vrouwen is het zo : enkel de geliefde kan
jullie dat alles wijzen. En niet om de reden dat
men enkel in liefde, en niet in bitterheid, een
euvel blootleggen kan. Neen, enkel om het
taboe-zijn van de geliefde gaat het. Dat is het
wat deze rubricering van de mensen in taboe
en niet-taboe zijn zo hatelik maakt. Maar nu wil
je de vraag ontwijken, de vraag die tevens een
antwoord is. Daarom is zij per se, zij heeft
natuurlikerwijze haar antwoord. Maar niet
omdat ik je dit antwoord opdringen wil. De
onvermijdelikheid ligt veel duideliker bewezen
in jouw ontwijken. Het is toch klaar : ik zou
niet gelukkig zijn geweest, en jij ook niet. Of
misschien moet ik zeggen : dus jij ook niet.

Jij hadt het geluk gehad.
Och kom.
Ja.

Goddank zijn wij aan het einde.

    
    
  
   
  
   
 
 
 
  
 
 
 
 
   

Hatem QU A

  

Ze
Hi; :
Zi
HE
Zi
Hi; :
PAIE

Hi :
F5):
Hi :

21)

Hij : Ben ik nog steeds je eroties objekt ? En zou

aldus je neurose te begrijpen zijn ?
Waarom zulke inspanning om gemeen te zijn.
Je weet toch dat ik je z6 graag heb.

Ik ben nu éenmaal taboe.
Ik wil nog eens beproeven duidelik te zeggen
hoe het staat.

Bitte schôn, ga je gang.

Het was toen voor mij een volledig versmelten
van idee en realiteit.

Symposion heb ik gelezen.

Zoals ji was heb ik « hem » gedacht en wat ik
dacht meende ik in jou gerealiseerd. Of ik
gelukkig zou zijn geweest of ongelukkig, daar
ligt de knoop niet. Enkel mijn noodlot was daar.
Het noodlot is de rechte baan. Geluk of onge-
luk, ik weet het niet ; het laat mij koud.

Zoo

Ja.

Die koudheid is dus het surrogaat van wat niet
werd bereikt ? Ik feliciteer je. — Willen wi;
naar de schuld van dit alles zoeken ? Of meen
je dat het kleinzielig zijn zou ? Waarschijnlik
draag ik alleen de schuld. Doch schuld heeft
hier niets te doen. Ik ook ben een vrak. Dit is
het beste bewijs dat je je reeds vergiste toen je
in mi iets noodlottigs ontdekte., Ik ben hele-
maal niet noodlottig.

Dit staat vast : dat ik je lief had. Het verschil

tussen meisjesdromen en liefhebben is instinkt-
matig tastbaar. Voor wat aldus niet was bestaat

  

Lie

ZT
Hi; :
7e
Hi; :

  
    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
    

geen surrogaat. Krachten blijven. Dat blijft.
Onuitwisbaar. Jij was hij, of begrijp je dat niet ?

j : Jawel. Het moet alles wel vreselik treurig zijn.

Want nu bewijs je mij dat ik verkeerd heb
gehandeld. Wij hebben verkeerd gehandeld.
Ik heb niet de minste moed. Moed heb ik nooit
gehad. — Het is alles geweldig treurig. Kik,
toen reeds werd de gedachte verkeerd te hebben
gehandeld mij een hantise. En juist dat ik daar
zo onder geleden heb, daar ligt het bewijs dat
ik niet anders kon. Of beter : dat het andere ook
volledig waardeloos zou zijn geweest.

Neen. Je draagt de zware gevolgen. Ten minste
nu, tegenover mij, niet tragies, maar zeer reéel :
schuldbewustzijn.

iÿ: Van schuldbewustzijn kan in deze wanhoops-

toestand geen sprake zijn. Maar juist is het dat
ik de gevolgen draag. Zo is mijn moedeloosheid.
Je momentele moedeloosheid.

Mijn eeuwige moedeloosheid.

En ik?

Ik moet zeggen : je bent een vrouw. Ik draag de
schuld van jouw moedeloosheid. En dat is het
ergste, want dat is de kern. Daardoor kon ik
niet anders dan hoe ook tot de schuld van jouw
moedeloosheid worden. Zo of anders : je mag
gelukkig zijn. Je hebt mijn essens, mijn tristitia
geërfd. Zij is prae en post. Je ziet toch duidelik
dat ik geen levensinhoud en geen houvast heb.
En ik ben een man. Een schoolmeester zou zeg-
gen dat het verschrikkelik is. Dat ik je noodlot
ben heb je goed gezegd. Dan echter moet je op

79

 
 

Lite
Hi :
Ze
IR RTE
Ze

Hi :

Zi
Hi; :

   

nood, in de zin van wat te kort is en niet in de
betekenis van het noodlottige ananke — de
dwang van de dwang — de klemtoon leggen.
— Tenslotte heb je er geen schuld aan dat je
zo oneindig dom was. Misschien kan ik een
vrouw een korte vreugde brengen. Zo iets te
zien of niet te zien is instinkt. Maar de elemen-
taire moed ontbreekt me om van mij het zeer
mannelike type van de ontmaagder te maken.
Een druïde ben ik niet.

Dat alles heeft niets te betekenen. Willen was
de kwestie. Ik wilde het zo.

Dan voel ik mij vrij van alle schuld.

Dat meen je niet en dat is ook niet waar. Je
bent schuldig. Want toen je alleen bleef na de
ontmoeting werd je langs om moedelozer.

Ja.

Dan is het volgende ook heel eenvoudig. Je
leven met zijn plotseling plus aan moedeloosheid
is, als gevolg aan de oorzaak wat zijn moest,
minus wat het niet is geworden.

Klets niet. Je spreekt van mijn leven met zijn
plotseling plus aan moedeloosheid. Je hadt
moeten spreken van mijn moedeloosheid met
haar plotseling plus.

Ik substraheer en er blijft.

Heel juist. Je bent buitengewoon simpel. Heel
net ook. Eerst spreekt je instinkt. En dan kom
je met een bewijsvoering voor de dag als in
het debetboekje van de goede huisvrouw. Daar
kan geen man tegen op, omdat je zo zwak bent.
Zo heb je onbewust alles weer eens duidelik

 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

  

   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  
  

bewezen. Tien jaar geleden troffen wij ons. Dat
was een einde. Nu is het weer dezelfde geschie-
denis. Wij draaien als weerhanen naar de kracht
van onze erotiek. Ik zoek vernietiging, of beter,
gans onbelemmerd zou ik die willen zoeken. Nu
voel ik mij niet onbelemmerd en heb slechts het
verlangen om mijn hang naar vernietiging aan
anderen mede te delen. Zo word ik natuurlik
gans excentries en vlak. Pessimisme-voor-zich
als levensbeschouwing zou mij een verlossing
zijn. En een grote rijkdom. Die kan ik niet be-
zitten. Alles is bij mij vlak geworden omdat ik
niet konsekwent het abstrakte verlangde. Zie
dit pessimisme met naar de buitenwereld ge-
orienteerde vergelijkingen. Alles is zo'n ellendig
miskraam. Jij bent optimisties-konservatief, Je
hebt eenmaal een ideaal en je blijft erbij, spijts
de verwezenliking buiten de mogelikheid staat.
Want je ideaal is per se onmogelik. Omstan-
digheden veranderen niets. Je houdt aan de
realiteit, aan de realiseerbaarheid van je ideaal
vast. Je ideaal is bloot nominaal. Het bestond
nooit in werkelikheid. Het kan ook niet bestaan.
Nu wil je in mijn toestand een schuldebewust-
zijn ontdekken. En deze ontdek je dan ook. Als
ik schuldbewust ben om het niet realiseren van
je ideaal, dan klopt de rekening. Natuurlik. Dan
is er een negatieve oorzaak bij mij die het alge-
mene negatieve van het gevolg verklaart. Maar
de differens is elders te zoeken. Niet niet-reali-
seerbaar was het ideaal; het was eenvoudig
irreëel. Niet schuldbewust werd ik ; ik ben fata-

81

   

 
 
 
  
  

PT MAO ou Te Va Rs ET Ed

2j

UE

Etre
Zi :

Hi :

listies schuldbewust. Je optimisme is al te grof.
lemand die, in dit geval, weent om een verloren
liefde, is een optimist. Er is niets verloren en
allerminst een liefde. Natuurlik, daaraan heb je
geen schuld. Je bent z6. Maar laat af met dat
geklets.

Je zegde zoëven ja, toen ik je vroeg of je iets
hadt verloren. Dit alleen heeft voor mij belang.

j: Dat weet ik. Je brengt je materiaal uit alle

mogelike hoeken bijeen.

Min optimisme is dan tenslotte reiner dan jouw
beschouwen. Het is zichzelf.

Je springt met elke ervaring om en weg.

Ik blijf. Ik ben de gelukkigste. En niet om uiter-
likheden.

Ja. Wanneer je innerlikheid nu éenmaal reeds
bij de perifrase blijft, kan bezwaarlik van opper-
vlakkig worden sprake zijn. — Ik zeide zoëven
dat je optimisme primair was. Ook dit is ver-
keerd. Ik moet alles laten vallen. En dat spijt me
voor jou. Ik had je graag iets gelaten. Je opti-
misme is kompleks : het is drift en noodge-
dwongen afstoten van de primaire drift. — Ik
zeg je: het leven is doelloos. Niet omdat het
leven reéel doelloos is en omdat wij door de
schijn steeds van het wezen worden vervreemd,
ben ik pessimist, maar om de valse kennis die is
de blote konstatering van deze doelloosheid.
Versta mij wel: dat het leven doelloos is, dit
te weten is een geluk en zou ons moeten voeren
naar het geluk van het abstrakte beschouwen.
Ik ben ellendiger dan dit doelloze leven, omdat

 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  
 
 
 
 
 
 
 
  
  
  

Ze
lobe
Zi:

Zi
Hi; :

Hi; :
FLE

Zij :

  

ik mij vermei in de vaststelling van deze doel-
loosheid. Zeker, jij bent de gelukkigste, en niet
eens de domste.

Je hebt veel aan mij verloren.

Jij hebt veel aan mij gewonnen doordat je mij
verloor. Nu weer dit: beter een nominale
waarde dan een reële leegte zonder evenwicht.
Dat is het niet. Je weet, dat er iets zeer reëels
is in het zoals-ik-ben.

j : Je bent een symbool der doelloosheid. Zeg : is

het niet best zo, zoals het is geweest.

Je kent mijn antwoord.

Waarom wil je dit niet vatten : het geluk mi
te verliezen.

j: Neen. Je hebt me geleerd dat de omstandig-

heden bijzaak zijn. Ik houd vast aan mijn drift.
Wat ik wilde was goed. Instinkt is wet.
Zwijg om godswil, je wordt helemaal idioot.
Het zou een geluk zijn geweest. Idioot? Je
bent niet galant, lieve.

j: Kan je drasties uitdrukken wat je wenst ? Wij

hebben nu reeds 4 koppen koffie gedronken en
het gebak is op. Het wordt tijd dit koffiekransje
te sluiten. Wat wil je ? Wil je iets van mij ?
Niets. Zolang wij leven zijn wij gebonden. Ik
heb het recht te leven. Ik ben de meest vitale.
Je bent niet konsekwent. Je moet konsekwent
zijn. — Weet je wat het is te verstenen ? Zo
ben ik, en dat is jouw schuld. Besef je mijn
dorheid ! Kan je die dorheid van me wegnemen,
dan eerst zal ik zelfstandig zijn. En dat is geluk.
Je hebt de kans je verdienstelik te maken.

83

 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
  

 

 

Elie

21

Dat begrijp ik volkomen. Maar ik geloof niet
aan deze uitkomst voor jou. Beter : je blijft in
konkubinaat met je idealen. Ik moet je niet het
geluk wensen. Je bezit het. Adieu.

Nu niet. Maar de tijd, de tijd is z6 sterk. Mis-
schien later. Deze Marguerite spreekt : zal hi
het doen, zal hij het niet doen, wel doen, niet
doen, wel doen, niet doen, niet... Ach, nu ben
ik het kwijt.

 

    
 
  
    
   
     
   
 
   
  
 
  
  
   
   
   
  
    

DIERGAARDE VOOR KINDEREN VAN NU
. biz.

DevEzeli

De Leeuw

De Kievit
DeBine” te
De Zondagruiter Fal
De Kioskjuffrouw
De Mammouth

Het Konïijn

De Belg …

De Duitser

De Sirenen

KLUWEN VAN ARIADNE

Wees Voorzichtig ee
Waarachtige Voetbalkamp
Optimistiese Reeks
Menselike onvoorzichtigheid
Keerzijde van de medalje
Het Geluk van LE te zijn
PNG SOU NE EME

VIER PROZA'S

O Güï, mijn schone Eenzaamheid

Nicolas ….
Het Bosje
Lijnen

TUSSEN VUUR EN WATER …

JUS PRIMAE NOCTIS

INHOUD

>
>
>»
>
>»
>
>
>
>
>

>
>
>»
>»
>»
>
>

>»

>
>»

»

11
15
16
17
19

21
22
23

29
30
32
55
36
40
41

45
a
49
51

55

 

 

 

 

MODERNE BOEKDRUKKERI]

DEN AUDE VON
LANGE RE] 51, BRUGGE

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

| IT ue
ll